Tilopleiding kritisch onder de loep

Onze wetgeving rond het risico manueel hanteren van lasten (al sinds 1993) verplicht een aanal zaken voor dit ergonomisch risico.

  1. Maatregelen te nemen om manueel hanteren van lasten te voorkomen
  2. Een risicoanalyse uit te voeren van wat niet voorkomen kon worden
  3. Passende maatregelen te nemen (op basis van de risicoanalyse)
  4. De werknemers informeren over de genomen maatregelen
  5. De werknemers krijgen opleiding en ontvangen inlichtingen
Het geven van opleidingen is dus een verplichting bij het manueel hanteren van lasten. Ondanks dat instructies onderaan de preventiehiërarchie staan, kiezen bedrijven toch vaak voor deze interventie. In Australië wierp men recent een kritische blik op dergelijke tilopleidingen. Het is immers meer effectief om in te zetten het aanpassen van de werkomstandigheden.
 

De geschiedenis van tilopleidingen
Onder tilopleidingen verstaan we opleidingen waar werknemers worden getraind in technieken, zoals door de knieën buigen, de rug recht houden, … Met deze opleidingen verspil je waarschijnlijk waardevolle budgetten én tijd, aldus de WHSQ.

Een enquête van WHSQ maakt duidelijk dat 75% van de werkgevers dergelijke opleidingen heeft georganiseerd in de voorbije 2 jaar. Opmerkelijk: 70% blijft dergelijke opleidingen organiseren, ook al denken ze zelf dat de opleidingen geen bijdrage leveren in de preventie van letsels.

De tilopleidingen vinden hun oorsprongen in krachttraining, fitness en rugrevalidatie en dat is ook waar deze benadering moet blijven, zo stelt de WHSQ.

Tilopleiding zijn niet zinvol
Verder in het videofragment worden ook een aantal studies1,2 aangehaald om deze stelling te staven. De belangrijkste conclusies die de WHSQ hierover samenvat:

  • Getrainde werknemers hebben evenveel letsels als ongetrainde werknemers
  • Er is geen verschil tussen werknemers die een beperkte training kregen en diegene die doorgedreven training met biofeedback hebben gevolgd
  • Er is geen verschil tussen werknemers die een éénmalige trainingssessie volgden en diegene die verschillende trainingssessies konden volgen.

Wat dan wel?
Reeds in 2014 werd een evidence based praktijkrichtlijn3 gepubliceerd, gebaseerd op een systematische review. De kwaliteit van het bewijs werd onderverdeeld in de categorieën van A (sterk bewijs) tot en met D (consensus).

Ook in deze publicatie concludeert men dat er sterk bewijs is dat training en houdings- of bewegingsadvies geen effect hebben, net zoals rugbraces. Maatregelen die gericht zijn op het aanpassen van de werkomstandigheden worden wel positief geëvalueerd:

  • Tilliften voor patiënten:
    • Positief effect: A
    • Plafondliften genieten de voorkeur.
  • Tilliften voor objecten:
    • Positief effect: C
    • Effect is afhankelijk van de setting.
    • Gebruik ervan kan soms langer duren dan manueel tillen
  • Productiemethode aanpassen:
    • Positief effect: C
    • Tillen vervangen door trekken/ duwen kan de fysieke belasting sterk verminderen
  • Gewichten aanpassen
    • Positief effect: C
    • Als het verminderen van het gewicht een verhoging van de frequentie betekent, kan het ook nadelig zijn
  • Aanpassen tilhoogte
    • Positief effect: B
    • De werkhoogte optimaliseren kan een wezenlijke bijdrage leveren aan het verminderen van de belasting
  • Aanpassen horizontale afstand
    • Positief effect: A
    • De voorwaartse reikafstand verminderen levert een aanzienlijke bijdrage aan het verminderen van de belasting
  • Aanpassen wrijving (patiënten transfers)
    • Positief effect: A
    • De wrijvingsweerstand verminderen door glijlakens (patiënten) kogelplaten, …. levert een aanzienlijke bijdrage aan het verminderen van de belasting
  • Grip verbeteren
    • Positief effect: C

Besluit
Tilopleidingen leveren dan geen bijdrage tot het verminderen van klachten, gelukkig zijn er voldoende maatregelen die dat wel doen. Deze resultaten tonen aan dat de geprefereerde aanpak van de wetgeving zinvol is: manueel tillen voorkomen (zoals met tilliften), analyseren om de inrichting/ omstandigheden te optimaliseren.  Om dit op systematische en gestructureerde manier te doen is ondersteuning van een preventieadviseur ergonomie noodzakelijk. Met onze praktijkrichtlijn risicoanalyse ergonomie4 geven we hier ook concrete handvaten voor. Maar wat dan met de ‘verplichte’ opleiding? Wel, die opleiding kan zeker een nuttige invulling krijgen., zolang het maar niet gaat over de tiltechnieken of de aangenomen werkhouding.

Bronnen:

  1. Manual material handling advice and assistive devices for preventing and treating back pain in workers - Verbeek, JH - 2011 | Cochrane Library
  2. Effect of training and lifting equipment for preventing back pain in lifting and handling: systematic review - PubMed (nih.gov)
  3. An Evidence-Based Multidisciplinary Practice Guideline to Reduce the Workload due to Lifting for Preventing Work-Related Low Back Pain | Annals of Occupational and Environmental Medicine | Full Text (biomedcentral.com)
  4. https://www.verv.be/news/praktijkrichtlijn-risicoanalyse-ergonomie/

 

Nieuws

Ergoscore.be

De nieuwe wetgeving ergonomie omschrijft de risicoanalyse als het opsporen van ergonomische risico's en het beoordelen van ergonomische risicofactoren met preventiemaatregelen als doel. VerV lanceert daarom Ergoscore.be, een eenvoudige risicoanalysetool, die u online door deze stappen uit de...
Lees meer

VerV checklist praktijkrichtlijn kantoorinrichting

De nieuwe wetgeving ergonomie vestigt de aandacht op het belang van de ontwerpfase. Bij een nieuwe kantoorinrichting speelt de ergonoom een belangrijke rol. Daarom ontwikkelde VerV een checklist gebaseerd op de praktijkrichtlijn kantoorinrichting. Het resultaat is een opsomming van aandachtspunten...
Lees meer

Erkend ergonoom

Een Erkend Ergonoom heeft een specialisatie in ergonomie gevolgd, is actief werkzaam en schoolt zich continu bij als ergonoom. Hierbij gelden de internationale criteria als basis. Een onafhankelijke accreditie-instelling, Belgian Institute for Certified Ergonomists (BICE), volgt deze op. De titel...
Lees meer

Verslag Congres Navorming 2024

Het Veiligheidsinstituut van de AP Hogeschool organiseert elk jaar een groot bijscholingsevent voor preventieadviseurs, het Congres Navorming. Daar staat ook steevast ergonomie op het programma. VerV kreeg de gelegenheid om de praktijkrichtlijn kantoorinrichting, de Ergoscore en de principes van...
Lees meer

Webinars 10-10-10

Op 10/10 het zitten 10 minuten onderbreken op kantoor of op school, dat is de 10-10-10 campagne. Dit is een organisatie van VerV en Vlaams Instituut Gezond Leven. Ter gelegenheid van deze campagne staan er op 10 oktober ook twee webinars op het programma. 13u00 Wisselwerken op kantoor in de...
Lees meer

Studiedag "Nieuwe wetgeving ergonomie in praktijk"

Deze succesvolle studiedag keek naar de toepassing van de wetgeving ergonomie in de praktijk. Uit de toelichting van TWW (arbeidsinspectie) bleek dat de risicoanalyse ergonomie een centrale rol speelt. Aansluitend werd dan ook een nieuwe methode, de Ergoscore, in groepjes ingeoefend. Snel en...
Lees meer

Nieuwe wetgeving ergonomie

Vanaf 25 mei wordt de nieuwe wetgeving ergonomie van kracht. In de Codex krijgt boek VIII “Ergonomie en preventie van MSA” een nieuwe titel 1, die gaat over de algemene bepalingen. Wat is er belangrijk?   1. Ergonomie vanaf het ontwerp Bij elk nieuw ontwerp en bij elke verandering...
Lees meer

Het Ergonomiecongres voor de Ergocoach

Voor de Ergocoach in de zorg is het Ergonomiecongres een gelegenheid om nieuwe invalshoeken op te doen. Welke sessies daarvoor interessant zijn? Hier zijn onze suggesties: 1. Hulpmiddelen steunkousen Wie de basisverplaatsingen reeds onder de knie heeft, kan in de track hulpmiddelen vooral...
Lees meer

Het Ergonomiecongres voor de interne preventieadviseur

Het Ergonomiecongres is een ideale gelegenheid voor de interne preventieadviseur om zijn basiskennis over ergonomie bij te spijkeren. Welke sessies daarvoor interessant zijn? Hier zijn onze suggesties: 1. Ergoscore Zelf aan de slag gaan met de risicoanalyse ergonomie? Een workshop over...
Lees meer