Tilopleiding kritisch onder de loep

Onze wetgeving rond het risico manueel hanteren van lasten (al sinds 1993) verplicht een aanal zaken voor dit ergonomisch risico.

  1. Maatregelen te nemen om manueel hanteren van lasten te voorkomen
  2. Een risicoanalyse uit te voeren van wat niet voorkomen kon worden
  3. Passende maatregelen te nemen (op basis van de risicoanalyse)
  4. De werknemers informeren over de genomen maatregelen
  5. De werknemers krijgen opleiding en ontvangen inlichtingen
Het geven van opleidingen is dus een verplichting bij het manueel hanteren van lasten. Ondanks dat instructies onderaan de preventiehiërarchie staan, kiezen bedrijven toch vaak voor deze interventie. In Australië wierp men recent een kritische blik op dergelijke tilopleidingen. Het is immers meer effectief om in te zetten het aanpassen van de werkomstandigheden.
 

De geschiedenis van tilopleidingen
Onder tilopleidingen verstaan we opleidingen waar werknemers worden getraind in technieken, zoals door de knieën buigen, de rug recht houden, … Met deze opleidingen verspil je waarschijnlijk waardevolle budgetten én tijd, aldus de WHSQ.

Een enquête van WHSQ maakt duidelijk dat 75% van de werkgevers dergelijke opleidingen heeft georganiseerd in de voorbije 2 jaar. Opmerkelijk: 70% blijft dergelijke opleidingen organiseren, ook al denken ze zelf dat de opleidingen geen bijdrage leveren in de preventie van letsels.

De tilopleidingen vinden hun oorsprongen in krachttraining, fitness en rugrevalidatie en dat is ook waar deze benadering moet blijven, zo stelt de WHSQ.

Tilopleiding zijn niet zinvol
Verder in het videofragment worden ook een aantal studies1,2 aangehaald om deze stelling te staven. De belangrijkste conclusies die de WHSQ hierover samenvat:

  • Getrainde werknemers hebben evenveel letsels als ongetrainde werknemers
  • Er is geen verschil tussen werknemers die een beperkte training kregen en diegene die doorgedreven training met biofeedback hebben gevolgd
  • Er is geen verschil tussen werknemers die een éénmalige trainingssessie volgden en diegene die verschillende trainingssessies konden volgen.

Wat dan wel?
Reeds in 2014 werd een evidence based praktijkrichtlijn3 gepubliceerd, gebaseerd op een systematische review. De kwaliteit van het bewijs werd onderverdeeld in de categorieën van A (sterk bewijs) tot en met D (consensus).

Ook in deze publicatie concludeert men dat er sterk bewijs is dat training en houdings- of bewegingsadvies geen effect hebben, net zoals rugbraces. Maatregelen die gericht zijn op het aanpassen van de werkomstandigheden worden wel positief geëvalueerd:

  • Tilliften voor patiënten:
    • Positief effect: A
    • Plafondliften genieten de voorkeur.
  • Tilliften voor objecten:
    • Positief effect: C
    • Effect is afhankelijk van de setting.
    • Gebruik ervan kan soms langer duren dan manueel tillen
  • Productiemethode aanpassen:
    • Positief effect: C
    • Tillen vervangen door trekken/ duwen kan de fysieke belasting sterk verminderen
  • Gewichten aanpassen
    • Positief effect: C
    • Als het verminderen van het gewicht een verhoging van de frequentie betekent, kan het ook nadelig zijn
  • Aanpassen tilhoogte
    • Positief effect: B
    • De werkhoogte optimaliseren kan een wezenlijke bijdrage leveren aan het verminderen van de belasting
  • Aanpassen horizontale afstand
    • Positief effect: A
    • De voorwaartse reikafstand verminderen levert een aanzienlijke bijdrage aan het verminderen van de belasting
  • Aanpassen wrijving (patiënten transfers)
    • Positief effect: A
    • De wrijvingsweerstand verminderen door glijlakens (patiënten) kogelplaten, …. levert een aanzienlijke bijdrage aan het verminderen van de belasting
  • Grip verbeteren
    • Positief effect: C

Besluit
Tilopleidingen leveren dan geen bijdrage tot het verminderen van klachten, gelukkig zijn er voldoende maatregelen die dat wel doen. Deze resultaten tonen aan dat de geprefereerde aanpak van de wetgeving zinvol is: manueel tillen voorkomen (zoals met tilliften), analyseren om de inrichting/ omstandigheden te optimaliseren.  Om dit op systematische en gestructureerde manier te doen is ondersteuning van een preventieadviseur ergonomie noodzakelijk. Met onze praktijkrichtlijn risicoanalyse ergonomie4 geven we hier ook concrete handvaten voor. Maar wat dan met de ‘verplichte’ opleiding? Wel, die opleiding kan zeker een nuttige invulling krijgen., zolang het maar niet gaat over de tiltechnieken of de aangenomen werkhouding.

Bronnen:

  1. Manual material handling advice and assistive devices for preventing and treating back pain in workers - Verbeek, JH - 2011 | Cochrane Library
  2. Effect of training and lifting equipment for preventing back pain in lifting and handling: systematic review - PubMed (nih.gov)
  3. An Evidence-Based Multidisciplinary Practice Guideline to Reduce the Workload due to Lifting for Preventing Work-Related Low Back Pain | Annals of Occupational and Environmental Medicine | Full Text (biomedcentral.com)
  4. https://www.verv.be/news/praktijkrichtlijn-risicoanalyse-ergonomie/

 

Nieuws

Overlegmoment onderwijsaanbod ergonomie in de zorg

Ergonomie in de zorg start bij de opleiding van de zorgspecialisten. Daarom bracht VerV de opleidingsinstellingen rond verpleegkunde en ergotherapie samen. De bedoeling was om goede praktijken uit te wisselen over hoe ze het verplaatsen van personen aanleren aan de studenten. De VerV...
Lees meer

Bedrijfsbezoek Audi Brussels

Op 29 februari was VerV te gast bij Audi Brussels voor een bedrijfsbezoek en een uiteenzetting over hoe ze ergonomie aanpakken. Een interessante rondgang liet zien hoe een elektrische wagen wordt opgebouwd en hoe ergonomie reeds in het ontwerp was geïntegreerd. Naast deze heel preventieve aanpak,...
Lees meer

Spreker in de kijker - Steven Amandels

Op 19 maart 2024 staat de Ergoday Kantoor opnieuw gepland. Het vertrekpunt is de vernieuwde praktijkrichtlijn kantoorinrichting en de toepassing ervan in de praktijk. Op het programma staan verschillende sprekers die hun case study komen toelichten, waaronder Steven Amandels. Wie ben je en wat is...
Lees meer

Bedrijfsbezoek Politie Antwerpen

Op 22 februari was VerV te gast in het nieuwe Mastergebouw van de Politie Antwerpen. Dit beantwoordt aan de WELL Building Standard voor gezonde gebouwen. Tijdens de inspirerende rondgang kwamen de concepten beweging, geluid, verlichting en klimaat ruim aan bod. De projectleider van dit...
Lees meer

Uitwisselingsproject eUlift

In het kader van het Europees onderzoeksproject eUlift was er een uitwisseling tussen studenten van België en Litouwen. Een week lang stond het leren, lesgeven en trainen van het verplaatsen in de zorg centraal. De resultaten van het onderzoeksproject, het handboek en educatieve filmpjes, werden...
Lees meer

Erkend ergonoom

Een eerste stap in de erkenning van het beroep 'ergonoom' is de registratie als erkend ergonoom. Deze voldoet aan de criteria van opleiding, werkervaring en continue bijscholing. De erkend ergonoom heeft een specialisatie ergonomie gevolgd op Masterniveau met een studiebelasting van 1500u...
Lees meer

Nieuwe bestuursleden van VerV

VerV houdt als vzw jaarlijks een algemene ledenvergadering. Dat is een combinatie van de adviesgroep met de bestuursleden. Naast de gezonde financiële situatie werd daar ook gestemd over nieuwe bestuursleden van VerV. Graag verwelkomen we dan ook vijf nieuwe bestuursleden. De focus...
Lees meer

Opstart expertisecentrum ergonomie

VerV gaat van start met een expertisecentrum ergonomie. Dit verenigt de academische instellingen die bezig zijn met wetenschappelijk onderzoek over ergonomie. Doel is een kruisbestuiving te realiseren van theorie en praktijk.  In de eerste plaats zal het expertisecentrum ergonomie...
Lees meer

Spreker in de kijker - Jan Damps

Op 19 maart 2024 staat de Ergoday Kantoor opnieuw gepland. Het vertrekpunt is de vernieuwde praktijkrichtlijn kantoorinrichting en de toepassing ervan in de praktijk. Op het programma staan verschillende sprekers die hun case study komen toelichten, waaronder Jan Damps. Wie ben je en wat is je link...
Lees meer

Anneleen Leyman wint VerV Ergonomieprijs!

Bij de VerV Ergonomieprijs staat het delen van goede praktijken onder ergonomen centraal. Iedereen kan een project indienen dat hij/zij het voorbije jaar heeft gerealiseerd en trots op is. Uit alle inzendingen wordt dan de VerV Ergonomieprijs toegekend. Winnaar van de VerV Ergonomieprijs 2023 was...
Lees meer