Tilopleiding kritisch onder de loep

Onze wetgeving rond het risico manueel hanteren van lasten (al sinds 1993) verplicht een aanal zaken voor dit ergonomisch risico.

  1. Maatregelen te nemen om manueel hanteren van lasten te voorkomen
  2. Een risicoanalyse uit te voeren van wat niet voorkomen kon worden
  3. Passende maatregelen te nemen (op basis van de risicoanalyse)
  4. De werknemers informeren over de genomen maatregelen
  5. De werknemers krijgen opleiding en ontvangen inlichtingen
Het geven van opleidingen is dus een verplichting bij het manueel hanteren van lasten. Ondanks dat instructies onderaan de preventiehiërarchie staan, kiezen bedrijven toch vaak voor deze interventie. In Australië wierp men recent een kritische blik op dergelijke tilopleidingen. Het is immers meer effectief om in te zetten het aanpassen van de werkomstandigheden.
 

De geschiedenis van tilopleidingen
Onder tilopleidingen verstaan we opleidingen waar werknemers worden getraind in technieken, zoals door de knieën buigen, de rug recht houden, … Met deze opleidingen verspil je waarschijnlijk waardevolle budgetten én tijd, aldus de WHSQ.

Een enquête van WHSQ maakt duidelijk dat 75% van de werkgevers dergelijke opleidingen heeft georganiseerd in de voorbije 2 jaar. Opmerkelijk: 70% blijft dergelijke opleidingen organiseren, ook al denken ze zelf dat de opleidingen geen bijdrage leveren in de preventie van letsels.

De tilopleidingen vinden hun oorsprongen in krachttraining, fitness en rugrevalidatie en dat is ook waar deze benadering moet blijven, zo stelt de WHSQ.

Tilopleiding zijn niet zinvol
Verder in het videofragment worden ook een aantal studies1,2 aangehaald om deze stelling te staven. De belangrijkste conclusies die de WHSQ hierover samenvat:

  • Getrainde werknemers hebben evenveel letsels als ongetrainde werknemers
  • Er is geen verschil tussen werknemers die een beperkte training kregen en diegene die doorgedreven training met biofeedback hebben gevolgd
  • Er is geen verschil tussen werknemers die een éénmalige trainingssessie volgden en diegene die verschillende trainingssessies konden volgen.

Wat dan wel?
Reeds in 2014 werd een evidence based praktijkrichtlijn3 gepubliceerd, gebaseerd op een systematische review. De kwaliteit van het bewijs werd onderverdeeld in de categorieën van A (sterk bewijs) tot en met D (consensus).

Ook in deze publicatie concludeert men dat er sterk bewijs is dat training en houdings- of bewegingsadvies geen effect hebben, net zoals rugbraces. Maatregelen die gericht zijn op het aanpassen van de werkomstandigheden worden wel positief geëvalueerd:

  • Tilliften voor patiënten:
    • Positief effect: A
    • Plafondliften genieten de voorkeur.
  • Tilliften voor objecten:
    • Positief effect: C
    • Effect is afhankelijk van de setting.
    • Gebruik ervan kan soms langer duren dan manueel tillen
  • Productiemethode aanpassen:
    • Positief effect: C
    • Tillen vervangen door trekken/ duwen kan de fysieke belasting sterk verminderen
  • Gewichten aanpassen
    • Positief effect: C
    • Als het verminderen van het gewicht een verhoging van de frequentie betekent, kan het ook nadelig zijn
  • Aanpassen tilhoogte
    • Positief effect: B
    • De werkhoogte optimaliseren kan een wezenlijke bijdrage leveren aan het verminderen van de belasting
  • Aanpassen horizontale afstand
    • Positief effect: A
    • De voorwaartse reikafstand verminderen levert een aanzienlijke bijdrage aan het verminderen van de belasting
  • Aanpassen wrijving (patiënten transfers)
    • Positief effect: A
    • De wrijvingsweerstand verminderen door glijlakens (patiënten) kogelplaten, …. levert een aanzienlijke bijdrage aan het verminderen van de belasting
  • Grip verbeteren
    • Positief effect: C

Besluit
Tilopleidingen leveren dan geen bijdrage tot het verminderen van klachten, gelukkig zijn er voldoende maatregelen die dat wel doen. Deze resultaten tonen aan dat de geprefereerde aanpak van de wetgeving zinvol is: manueel tillen voorkomen (zoals met tilliften), analyseren om de inrichting/ omstandigheden te optimaliseren.  Om dit op systematische en gestructureerde manier te doen is ondersteuning van een preventieadviseur ergonomie noodzakelijk. Met onze praktijkrichtlijn risicoanalyse ergonomie4 geven we hier ook concrete handvaten voor. Maar wat dan met de ‘verplichte’ opleiding? Wel, die opleiding kan zeker een nuttige invulling krijgen., zolang het maar niet gaat over de tiltechnieken of de aangenomen werkhouding.

Bronnen:

  1. Manual material handling advice and assistive devices for preventing and treating back pain in workers - Verbeek, JH - 2011 | Cochrane Library
  2. Effect of training and lifting equipment for preventing back pain in lifting and handling: systematic review - PubMed (nih.gov)
  3. An Evidence-Based Multidisciplinary Practice Guideline to Reduce the Workload due to Lifting for Preventing Work-Related Low Back Pain | Annals of Occupational and Environmental Medicine | Full Text (biomedcentral.com)
  4. https://www.verv.be/news/praktijkrichtlijn-risicoanalyse-ergonomie/

 

Nieuws

Bedrijfsbezoek Barco

Op 22 november ging VerV op bedrijfsbezoek bij Barco, internationaal bekend voor het ontwerpen en ontwikkelen van visualisatieoplossingen. Verv kreeg een interessante toelichting over ClickShare, een draadloos presentatiesysteem ontwikkeld door Barco. Vooral bedoeld om in de wereld van hybride...
Lees meer

Spreker in de kijker - Bart Motmans

Op 21 januari 2025 organiseren we opnieuw de studiedag 'Goede praktijken in ergonomie'. Tijdens deze nieuwjaarsontmoeting staan er enkele sprekers op het programma en die laten we graag op voorhand al even aan het woord.  Wie ben je en wat is je link met ergonomie?  Ik ben Bart Motmans,...
Lees meer

SWOT analyse VerV

De Adviesgroep van VerV kwam eind november samen om een SWOT analyse van VerV en het vakgebied ergonomie te maken. Machteld Van de Woestyne vroeg het alvast even aan chatGPT, maar onze Adviesgroep heeft toch nog heel wat interessante inzichten kunnen toevoegen. Sterktes...
Lees meer

Sociaal event 2024

Om de leden te bedanken die zich het voorbije jaar geëngageerd hebben voor VerV, organiseren we elk jaar een etentje. Dat is ook de gelegenheid om mensen in de bloemetjes te zetten. Dit jaar gingen immers Filip Buckens en Jan Stofs op pensioen. Hoewel ze nog niet op VerV pensioen gaan, wouden we...
Lees meer

Verslag Prebes activiteiten

Dit najaar organiseerde Prebes in samenwerking met VerV heel wat activiteiten rond de nieuwe wetgeving ergonomie. Deze zet ergonomie immers op de kaart vanaf de ontwerpfase van een werkpost of bij elke aanpassing ervan. Naar aanleiding van de nieuwe wetgeving had VerV enkele tools ontwikkeld om een...
Lees meer

Verlenging Erkend Ergonoom

Dit jaar zag "Erkend Ergonoom" het daglicht. Het is een beroepstitel voor ergonomen, die daarmee beantwoorden aan de internationale criteria van een ergonoom. Een onafhankelijk accreditie-instituut, BICE, beoordeelt de dossiers. Doel is ergonomen op een laagdrempelige manier te erkennen op basis...
Lees meer

Woonzorgnet-Dijleland ondertekent zorgcharter

Op 21 oktober ondertekenden algemeen directeur Griet Robberechts, ComfortZorg & Innovatie Expert Jo De Clercq en interne preventieadviseur Maria Bragina namens Woonzorgnet-Dijleland het charter “Ergonomie in de zorg”. Deze intentieverbintenis formaliseert hun jarenlange inzet als...
Lees meer

Verslag VerV Ergonomiecongres 2024

Op 22 oktober organiseerde VerV voor de derde keer het Ergonomiecongres! Het werd weer een boeiende dag met lezingen, workshops, demo's en veel netwerkmogelijkheden. Op de website van het Ergonomiecongres kan je de foto's en presentaties terugvinden.
Lees meer

Welzijnsvereniging De Wijngaard ondertekent zorgcharter

Welzijnsvereniging De Wijngaard heeft als slogan ‘SAMEN klaar voor de ZORG van de TOEKOMST’. Op vlak van ergonomie willen ze dit ook bereiken. De instelling heeft reeds een rijke ergonomische geschiedenis: aangepaste hulpmiddelen (liften, glijzeilen, hoog-laag bedden, douchebrancard…), voldoende...
Lees meer

Winnaars 10-10-10 campagne 2024

Op 10 oktober om 10u het zitten 10 minuten onderbreken? Dat is natuurlijk het concept van de 10-10-10 campagne, en jullie deden massaal mee! Niet alleen op kantoor en thuis werd er rechtgestaan, gewandeld, gedanst en gesport, ook in de klas en op de speelplaats werd er extra veel...
Lees meer