Verslag "Risicoanalyse in de zorgsector"

Op 14 juni vond de studiedag "Risicoanalyse in de zorgsector" plaats in de gebouwen van Securex te Aalst. Nico Knibbe was als expert uitgenodigd om te komen spreken over de Tilthermometer en Rugradar binnen de ruimere context van de ISO 12996 norm over het manueel verplaatsen van patiënten in de gezondheidssector. De presentatie en een verslag van deze boeiende studiedag met links naar de gebruikte bestanden kan u hieronder vinden.

Presentatie Nico Knibbel (Locomotion)

Risicoanalyse verplaatsen van patiënten
De risico-evaluatie van het manueel verplaatsen van patiënten staat in België nog in zijn kinderschoenen. Best zou een aanpak op nationaal niveau afgesproken worden. In Amerika heeft men dit gedaan aan de hand van algoritmes. Voor elke transfertaak is een beslissingsboom ontwikkeld die aangeeft in functie van de capaciteiten van de patiënt wat de aangewezen manier van verplaatsen is. In Engeland gaat men de werkmethode van de verzorgende evalueren aan de hand van de REBA metode, Rapid Entire Body Assessment. De methode is vergelijkbaar met de RULA en veronderstelt dat men de werknemer gedurende een lange tijd volgt of op zijn minst alle verschillende activiteiten of taken evalueert. Dat vraagt dus tijd. In Italië werd de MAPO index ontwikkeld, waarin de fysieke belasting op afdelingsniveau wordt uitgedrukt in één cijfer. Op een half uur tijd kan men een beoordeling maken en laat één cijfer niet meteen zien waar de knelpunten juist zitten. In Nederland wordt gewerkt met de Tilthermometer. Er wordt afgetoetst of de vereiste hulpmiddelen in functie van de mobiliteit van de patiënt effectief gebruikt worden.

REBA - MAPO - Tilthermometer


Mobiliteitsklassen
De zelfstandigheid van de patiënt wordt uitgedrukt in mobiliteitsklassen. Oorspronkelijk was er een ruwe indeling in drie groepen: actief, passief en half-passief. Dit is uitgegroeid tot een indeling in vijf mobiliteitsklassen:
- A: actief
- B: actief, maar hulp nodig
- C: half-passief, heeft nog rompbalans
- D: half-passief, zonder rompbalans
- E: volledig passief
 

Praktijkrichtlijnen
Het concept in Nederland is dat men eerst praktijkrichtlijnen definieert en vervolgens de toepassing ervan evalueert aan de hand van de Tilthermometer voor verzorgende taken of de Rugradar voor ondersteunende taken. De praktijkrichtlijnen zijn biomechanische grenswaarden, die wetenschappelijk onderbouwd zijn. Tillen mag bvb. niet zwaarder dan 23 kg gebeuren. Deze grens is dan vertaald naar de praktijk toe, namelijk voor de transfer van bed naar zit is bij de half-passieve patiënt steeds een actieve tillift verist. De praktijkrichtlijnen zijn op nationaal niveau afgesproken en worden mee gedragen door de inspectie. In functie van de mobiliteit van de patiënt worden de nodige hulpmiddelen bij de verschillende transfers vastgelegd.

Praktijkrichtlijnen zorg (.pdf)
Praktijkrichtlijnen ondersteunende diensten (.pdf)

Tilthermometer
De tilthermometer is een risico-evaluatie op afdelingsniveau. Men deelt de patënten in volgens de verschillende mobiliteitsklassen, waardoor de vereiste hulpmiddelen volgens de praktijkrichtlijnen vastliggen. Het effectief gebruik hiervan wordt beoordeeld in de Tilthermometer. Het eindresultaat is een grafie die duidelijk maakt, waar de knelpunten zich bevinden.

Tilthermometer (.xls)

Rugradar
Voor de ondersteunende diensten is de Rugradar ontwikkeld. Ze voeren uiteenlopende taken uit, waarvoor er ook praktijkrichtlijnen zijn afgesproken. In een participatief overleg met de individuele werknemer wordt gekeken welke taken ze moeten uitvoeren met welke gewichten en krachten. De evaluatie kan subjectief gebeuren door te vragen of dit beter kan ofwel objectief door af te toetsen aan de praktijkrichtlijnen. Het eindresultaat wordt uitgedrukt in een radar. Op individueel niveau zou dit zijn welke taken zich respectievelijk in een groene, gele of rode zone bevinden. Op functieniveau kan men het aantal mensen aanduiden die subjectief of objectief negatief scoren of de verschillende risico's.

Rugradar (.pdf)

Interventies en opleidingen
Om de fysieke belasting te verminderen, bestaan er vele hulpmiddelen. Deze staan opgelijst in een databank die vrij te raadplegen is via onderstaande link. In functie van de mobiliteit van de patiënt wordt een opsomming gegeven van de mogelijke hulpmiddelen voor een gekozen transfer of verzorgingstaak. Een andere maatregel is opleiding van de verplaatsingstechnieken. Een overzicht van alle technieken met bijhorend filmpje zijn handige hulpmiddelen tijdens opleidingen om de technieken correct aan te leren.
Een andere tool die ontwikkeld werd zijn e-lerarning modules waarin men zijn verworven kennis zelf kan evalueren door het invullen van zeer praktische vragen over bijvoorbeeld het gebruik van glijzeilen. Zo zijn er verschillende modules ontwikkeld die op een speelse en doortastende manier kennis bevragen.

https://www.goedgebruik.nl/
https://www.free-learning.nl/

De studiedag was een voltreffer met een volledig gevulde zaal. Nico Knibbe maakte zijn rol als expert waar op een zeer gemoedelijke en interactieve manier. Geen vraag was voor hem teveel. Steeds opvallend bij deelnemers aan studiedagen over de zorgsector is de passie en gedrevenheid waarmee ze spreken. Uitdaging zal zijn om een breed draagvlak te creëren zodat er ook in Vlaanderen/België een standaard aanpak kan groeien, dat dan als kader kan dienen voor de mensen op het terrein.

Verslag: Roeland Motmans

 

Nieuws

Spreker in de kijker - Thomas De Lombaert

Op 23 januari 2024 organiseren we opnieuw de studiedag 'Goede praktijken in ergonomie'. Tijdens deze nieuwjaarsontmoeting staan er enkele sprekers op het programma en die laten we graag op voorhand al even aan het woord. Thomas De Lombaert komt spreken over de invloed van autonomie op het welzijn...
Lees meer

Spreker in de kijker - Bart Cillekens

Op 23 januari 2024 organiseren we opnieuw de studiedag 'Goede praktijken in ergonomie'. Tijdens deze nieuwjaarsontmoeting staan er enkele sprekers op het programma en die laten we graag op voorhand al even aan het woord. Bart Cillekens mag de spits afbijten.  Wie ben je en wat is je link met...
Lees meer

Praktijkrichtlijn kantoorinrichting

De VerV praktijkrichtlijn "Kantoorinrichting" kende een grondige update eind 2023. Aanleiding was de hybride realiteit van het werken, thuis en op kantoor. De praktijkrichtlijn is een brede consensus van ergonomen, gespecialiseerd in beeldschermwerk. Praktijkrichtlijn "Kantoorinrichting" (.pdf) -...
Lees meer

Praktijkrichtlijn verplaatsen van personen

De praktijkrichtlijn "verplaatsen van personen" kende een update in 2023. Deze is het resultaat van een brede consensus onder de zorgspecialisten in België over de mobiliteitsklassen en de vereiste hulpmiddelen per transfer. Praktijkrichtlijn "Verplaatsen van personen" NL - FR - ENG 1....
Lees meer

VerV Ergonomiecongres 2023

Het Ergonomiecongres was top! Een dag vol inspiratie en netwerking met 300 deelnemers, 45 sprekers, 22 sponsors en 17 helpende handen. Bedankt! Presentaties: Keynote Doorbreek de cylcus van werkplek naar spreekkamer - Paul Kuijer Zorg praktijk Workshop permanente lakens - Tineke Lauwers Workshop...
Lees meer

Nieuwe praktijkrichtlijnen zorg en kantoor

Ter gelegenheid van het Ergonomiecongres worden twee nieuwe praktijkrichtlijnen gepresenteerd: * Praktijkrichtlijn "Verplaatsen van personen" Nieuw is een duidelijk beslisdiagram voor het bepalen van de mobiliteitsklassen. Dat geeft een gemeenschappelijke taal over de verschillende sectoren van de...
Lees meer

Winnaars 10-10-10 campagne

Op 10 oktober om 10u het zitten 10 minuten onderbreken, maak er een foto van en post het op sociale media... Dat is het concept en jullie hebben dat ook massaal gedaan. Niet alleen op kantoor, maar ook de scholen zetten dit jaar hun beste beentje voor. Proficiat aan allen en bedankt hiervoor! Mooi...
Lees meer

Webinar "praktijkrichtlijn zorg"

Deze webinar geeft meer uitleg over de nieuwe praktijkrichtlijn "verplaatsen van personen". Deze consensus werd vernieuwd, verfijnd en ook meer toepasbaar voor thuiszorg en WZC gemaakt. Bekijk presentatie "Praktijkrichtlijn verplaatsen van personen" (.pdf) Deze webinar geeft toelichting bij de...
Lees meer

SPREKER IN DE KIJKER - STEPHANE MANNEKENS

Het Ergonomiecongres op 24 oktober 2023 komt er snel aan. Graag laten we ook de sprekers aan het woord over hun sessie en verwachtingen. Stéphane Mannekens is zaakvoerder bij Sit & Sleep Leuven. Wat ga je vertellen op het Ergonomiecongres? Ik wil aan kinesitherapeuten, ergotherapeuten en...
Lees meer

SPREKER IN DE KIJKER - LIEVEN MAERTENS

Het Ergonomiecongres op 24 oktober 2023 komt er snel aan. Graag laten we ook de sprekers aan het woord over hun sessie en verwachtingen. Lieven Maertens is actief als zelfstandig ergonoom in de zorgsector. Wat ga je vertellen op het Ergonomiecongres? ‘Basisverplaatsingen in en rond het bed’ is de...
Lees meer